Czym jest fotostarzenie się skóry i jak się przed nim uchronić?

Fotostarzenie to inaczej starzenie skóry wywołane intensywną i często powtarzaną ekspozycją na promieniowanie UV. Do typowych objawów należą zmarszczki, utrata jędrności, przesuszenie, ziemisty, matowy kolor, przebarwienia. Niezbędne do życia i dobrego humoru słońce ma bowiem także swoją ciemną stronę – jeśli korzystasz z niego w nadmiarze, przyczynia się do przyspieszonego starzenia się twojej skóry. Jak zapobiegać fotostarzeniu? Podpowiadamy!

Na czym polega starzenie się skóry?

Skóra fizjologicznie zaczyna się starzeć już od ok. 25. roku życia – wtedy bowiem zaczyna w niej ubywać kolagenu i elastyny, a więc białek odpowiedzialnych za jej jędrność, gęstość i elastyczność, a także kwasu hialuronowego, dzięki któremu jest gładka i dobrze nawilżona. Można więc powiedzieć, że starzejemy się już od młodych lat, a na pewno wtedy intensywnie pracujemy na swój przyszły wygląd – w dużej mierze właśnie nawykami w korzystaniu ze słońca i opalaniu.

Uważa się, że tylko w 20% wpływ na to, w jaki sposób i w jakim tempie się starzejemy, mają geny, pozostałe 80% to czynniki zewnętrzne, w tym głównie promieniowanie UV. U osób, które wystawiają się na słońce bez ochrony, szybciej pojawiają się zmarszczki, jest ich więcej i są głębsze, skóra staje się szybciej wiotka i opadająca, zyskuje ziemisty, matowy wygląd, typowym objawem są też przebarwienia, a także szorstki naskórek z tendencją do rogowacenia i zmiany naczyniowe (pajączki). Wszystko to powoduje, że osoba uwielbiająca „smażenie się” na słońcu może wyglądać nawet na kilkanaście lat starszą niż jej bardziej ostrożna i świadoma w tej kwestii rówieśniczka. 

Objawy starzenia się skóry

Do typowych objawów starzenia się skóry należą:

Utrata jędrności, nasilająca się wiotkość – związana jest z ubytkiem kolagenu i elastyny, co powoduje, że skóra traci swoje młodzieńcze podparcie i z wiekiem zaczyna opadać, staje się luźna, czasami wręcz wisząca (chociażby w obrębie tzw. chomików, czyli opadających policzków, które pojawiają się po 45. roku życia).

Ubytki objętościowe – z wiekiem skóra nie tylko opada, ale też traci swoją objętość, tzw. wolumetrię, co związane jest z postępującym zanikiem tkanki tłuszczowej i mięśniowej, a nawet kostnej. Objętość tracą policzki, okolice skroni, pojawia się tzw. dolina łez, zmienia się kształt podbródka, opadają powieki, brwi, a nawet koniuszek nosa. Dochodzi wtedy do odwrócenia tzw. trójkąta młodości – młoda twarz wpisuje się w odwrócony trójkąt (z szeroką podstawą na linii czoła i brwi oraz wierzchołkiem na podbródku), a starsza – w trójkąt stojący na szerokiej podstawie w dolnej partii, w okolicy żuchwy, co nadaje całej twarzy ciężki i zmęczony wygląd.

Zmarszczki – są to zagłębienia skórne, które w zależności od głębokości, długości i ułożenia przybierają formę siateczki, bruzd lub cienkich, pojedynczych linii. Pojawiają się najszybciej tam, gdzie tkanka podskórna jest cienka, a więc przede wszystkim na twarzy, szyi, dekolcie i grzbietach dłoni. Są efektem wiotczenia skóry i jej przesuszenia, a także częstej pracy mięśni w danej okolicy – mówimy wtedy o zmarszczkach mimicznych, które najczęściej pojawiają się w okolicy oczu (tzw. kurze łapki), czoła (zmarszczki poziome, lwia bruzda) czy ust.

Przesuszenie skóry – to kolejny typowy objaw starzenia się skóry, związany ze zmniejszaniem się ilości kwasu hialuronowego w skórze po 25. roku życia. Wraz z wiekiem zmienia się też skład lipidów naskórkowych, które są głównym budulcem bariery hydro-lipidowej skóry, co dodatkowo przyczynia się do uciekania ze skóry wilgoci i jednocześnie powoduje jej zwiększoną wrażliwość na czynniki zewnętrzne i podrażnienia. Przesuszenie, ściąganie skóry jest szczególnie odczuwane w okresie menopauzy, co jest związane ze spadkiem poziomu estrogenów.

Przebarwienia – ciemne, tzw. starcze plamy są efektem zaburzonego procesu melanogenezy (powstawania barwnika w skórze), który ulega rozregulowaniu wraz z wiekiem. Najczęściej przebarwienia pojawiają się u osób, które często korzystały ze słońca. Umiejscowione są najczęściej na skroniach, czole i policzkach.

Objawy starzenia się skóry w zależności od wieku

Wiek 25+: objawy utraty kolagenu nie są jeszcze widoczne – ten proces dopiero się zaczyna. Mogą jednak pojawić się już pierwsze zmarszczki, zwłaszcza mimiczne (najszybciej wokół oczu, tzw. kurze łapki). Skóra ciągle jednak szybko się regeneruje – to dlatego po zarwanej nocy jesteś w stanie wyglądać promiennie i świeżo!

Wiek 35+: następuje pogłębienie i utrwalenie zmarszczek, skóra staje się mniej elastyczna i sprężysta. Problemem stają się cienie pod oczami i obrzęki po nieprzespanej nocy. Skóra może być lekko przesuszona i widoczne są na niej objawy fotostarzenia, jeśli nie chronisz jej przed słońcem.

Wiek 45+: to czas, kiedy zmianie ulega cały owal – pojawiają się tzw. chomiczki, dolina łez, bruzdy nosowo-wargowe są wyraźnie zaznaczone, zaczynają opadać kąciki ust i powieki, cała twarz zaczyna ciążyć ku dołowi. Nagłe nasilenie objawów starzenia zachodzi w okresie menopauzy, co ma związek z obniżeniem poziomu estrogenów. Skóra staje się przesuszona, pozbawiona blasku, zmęczona.

Wiek 55+: głównym problemem w okresie pomenopauzalnym jest zanik skóry i ubytki objętościowe związane ze zmniejszaniem się tkanki podskórnej (tłuszczowej). Dochodzi do zapadania policzków, skroni, okolicy oczu, a twarz wygląda na zmęczoną. Nasilają się też i często pogrubiają starcze przebarwienia, np. w okolicy skroni. Dużym problemem są cienie i worki pod oczami oraz wygląd podbródka i szyi (z luźno zwisającą, pomarszczoną skórą).

Czym jest fotostarzenie skóry?

Fotostarzenie to niekorzystne zmiany / objawy starzenia pojawiające się na skórze wskutek zwiększonej, przewlekłej ekspozycji na promieni UV, głównie UVA. Wywołują one w tkankach wiele niekorzystnych procesów, które prowadzą nie tylko do zmiany wyglądu skóry, ale też do zaburzeń jej funkcji i struktury. Efektem są objawy starzenia się skóry widoczne wcześniej lub w bardziej nasilonym stopniu, niż wynikałoby to z fizjologicznego procesu uwarunkowanego biologicznie czy genetycznie.  

Przebieg fotostarzenia:

- szybsza utrata kolagenu i elastyny w skórze,
- zmniejszenie ilości kwasu hialuronowego w skórze,
- uszkodzenie bariery ochronnej skóry,
- zaburzenie ukrwienia skóry, uszkodzenie naczyń włosowatych,
- pogrubienie i rogowacenie naskórka,
- obniżenie naturalnego natłuszczenia skóry (zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych),
- zaburzenie pracy melanocytów, a więc komórek produkujących barwnik skóry,
- modyfikacja DNA komórek skóry,
- zmniejszenie liczby i uszkodzenie komórek Langerhansa, co prowadzi do upośledzenia funkcji immunologicznych skóry,
- silny stres oksydacyjny związany z produkcją dużej ilości wolnych rodników – reaktywnych form tlenu, które uszkadzają barierę ochronną naskórka i komórki skóry, spowalniają procesy naprawcze, przyczyniają się do podrażnień, stanów zapalnych, a także wielu chorób, w tym nowotworów skóry.

To wszystko wpływa na kondycję i wygląd skóry!

Fotostarzenie skóry – jak je rozpoznać?

Do typowych objawów fotostarzenia należą:

- przebarwienia i zmiany pigmentacyjne,
- głębokie, utrwalone zmarszczki, charakterystyczne dla osób nadużywających słońca,
- utrata jędrności i wiotkość skóry,
- elastoza posłoneczna (nieprawidłowe nagromadzenie włókien sprężystych, typowe np. dla osób pracujących na świeżym powietrzu bez ochrony, widoczne w postaci grudek, guzków, a także głębokich bruzd, którymi poorana jest skóra np. twarzy czy karku),
- zmniejszenie napięcia i elastyczności skóry,
- przesuszenie skóry,
- rozszerzanie i pękanie drobnych naczynek – tzw. pajączki, teleangiektazje, wystąpienie lub nasilenie objawów trądziku różowatego,
- szary, ziemisty kolor, skóra pozbawiona blasku,
- zwiększona wrażliwość skóry na czynniki zewnętrzne,
- mniejsza odporność skóry, zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych, a także rozwoju raków skóry.

Objawy fotostarzenia są typowe dla obszarów ciała najczęściej odsłanianych: twarzy, szyi, dekoltu i dłoni.

Jakie są przyczyny fotostarzenia skóry?

Za fotostarzenie skóry są odpowiedzialne przede wszystkim promienie UVA. Działają one na skórę wyjątkowo podstępnie, ponieważ:

- docierają do warstwy skóry właściwej (a więc głęboko, przenikają przez naskórek),
- nie dają żadnego sygnału ostrzegawczego w postaci rumienia (jak promienie UVB), nie widzimy więc od razu ich działania, kumuluje się ono latami,
- nie są zatrzymywane przez chmury czy okna,
- mają jednakowe natężenie przez cały rok,
- nie są blokowane przez naturalny pigment zawarty w skórze ani opaleniznę – to dlatego na fotostarzenie, w przeciwieństwie do oparzeń słonecznych, są też narażone osoby z ciemną skórę o fototypie V czy VI.

Jak pielęgnować skórę, by zapobiec fotostarzeniu?

Bardzo ważna jest profilaktyka, a także tzw. fotoprofilaktyka, czyli ochrona skóry przed szkodliwym wpływem promieni UV i naprawa szkód posłonecznych.

W czasie ekspozycji na słońce chroń skórę kosmetykami z filtrami UV o szerokim spektrum (UVA + UVB), dobierając wysokość filtrów do swojego fototypu i stopnia nasłonecznienia.

Fluid ochronny i mgiełka do twarzy z linii Garnier Ambre Solaire Super UV zapewniają skórze dodatkowe korzyści przeciwstarzeniowe za sprawą kwasu hialuronowego. Fluid SPF 50 chroni skórę dodatkowo przed zanieczyszczeniami (promienie UV w połączeniu ze smogiem są niezwykle silnym katalizatorem wolnych rodników i stresu oksydacyjnego!), a mgiełka utrwala makijaż, dzięki czemu łatwo ponawiać jej aplikację wielokrotnie w ciągu dnia!

Żaden krem z filtrem nie zapewnia 100% ochrony przed działaniem promieniowania UV, zresztą byłoby to niewskazane. Dlatego staraj się nakładać kosmetyki ochronne obficie i ponawiaj ich aplikację co 2 godziny – aby mieć pewność, że ochrona przed słońcem, a tym samym przed fotostarzeniem, jest skuteczna.

Staraj się unikać słońca w godzinach najwyższego nasłonecznienia (między 11:00 a 15:00), dodatkowo chroń skórę kapeluszem, parasolem, ubraniami.

Uważa się, że nie tylko promienie UVA, ale także podczerwone (IR), generujące ciepło, mają wpływ na przyspieszony proces fotostarzenia, w tym zwiększoną wrażliwość i skłonność do zmian naczyniowych na skórze. Dodatkową ochronę przed IR zapewni twojej skórze krem ochronny Ambre Solaire Sensitive Advanced SPF 50.

Nawilżaj skórę! Słońce sprzyja jej przesuszeniu, a to z kolei ma wpływ na szybsze starzenie i pojawianie się zmarszczek. Sucha skóra staje się bardziej podatna na zagniecenia i zmarszczki. Pij też dużo wody, aby nawodnić skórę od środka.

Zadbaj o profilaktykę przeciwstarzeniową w codziennej pielęgnacji – dobierz krem nie tyle do wieku, ile do potrzeb skóry. Nawet młoda może mieć widoczne objawy starzenia, jeśli wystawiasz ją na słońce!

Szukaj wśród składników antyoksydantów, np. stabilnej witaminy C – nie tylko neutralizuje wolne rodniki, ale też pobudza produkcję kolagenu i rozjaśnia przebarwienia posłoneczne.

Zrezygnuj z opalania w solarium – opalenizna wywoływana jest tutaj działaniem promieniowania UVA, a to główny sprawca fotostarzenia. 15-minutowa sesja w solarium jest porównywalna w skutkach z całodniowym opalaniem się na świetle słonecznym!

I pamiętaj, że nigdy nie jest za późno, aby zapobiegać fotostarzeniu. Zawsze jest możliwe przynajmniej częściowe odwrócenie uszkodzeń wywołanych słońcem – choć im wcześniej to sobie uświadomisz, tym efekty będą lepsze, a twoja skóra będzie młodsza i bardziej promienna.

Ochrona skóry przed słońcem – najważniejsze informacje

Czym jest fotostarzenie? To niekorzystne zmiany zachodzące w tkankach pod wpływem działania promieni UV, głównie UVA, które powodują szybsze pojawianie się widocznych objawów starzenia się skóry, takich jak zmarszczki, przebarwienia, wiotkość, przesuszenie.

Najlepszą metodą ochrony przed fotostarzeniem jest unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce bez odpowiedniej ochrony. Filtry UV są w tym kontekście ważnym składnikiem pielęgnacji przeciwstarzeniowej i powinnaś je stosować nie tylko latem i w wakacje, ale zawsze wtedy, gdy skóra jest wystawiona na działanie promieni UVA.

 Proces fotostarzenia przebiega latami, a szkodliwe działanie promieniowania UV kumuluje się – jego efekty początkowo mogą być mało widoczne, ale z wiekiem będą się nasilać. Jeśli chcesz jak najdłużej zachować młody, promienny wygląd skóry, chroń skórę przed fotostarzeniem od młodych lat!